चनेसरिया। यो खान योग्य झार कंक्रोटी वा दुधे भन्दा केही कम सर्वत्र छैन। तर म कहिल्यै सोच्दिनथें कि यसलाई खान सकिन्छ। यो लेख तयार गर्दा, मैले ८० वर्षकी हजुरआमाको मुखबाट थाहा पाएँ कि भोकमरीपछिको युद्धकालमा यसले धेरै बालबालिकालाई बचाएको थियो।
यसको पातहरूबाट तयार पारिएका महँगा भिटामिन क्याप्सुलहरू उत्पादन हुन्छन्। तर हामीलाई चाहिँ ताजा चनेसरिया नि:शुल्क खानको अवसर छ। क्याप्सुलको फाइदा भनेको यो हो कि त्यसमा परिष्कृत कच्चा सामग्रीबाट अक्सालिक एसिड हटाइएको हुन्छ। यो एसिड दिसा–मूत्रले राम्रोसँग बाहिर नगएमा संधिवातको समस्या निम्त्याउँछ, र मिर्गौलाहरूले पनि यसलाई राम्ररी फिल्टर गर्न सक्दैनन्। तर अगाडि बढेर यो भन्नसक्छु कि अक्सालिक एसिडलाई कागतीको रस वा तातो प्रक्रियाले न्युट्रलाइज गर्न सकिन्छ।
जस्तै, मलाई कुनै प्रभावशाली कुराले खुसी बनाउँछ भने मेरो लेखन शृङ्खला रहँदैन। त्यो पसारो म सुधार्ने प्रयास गर्छु। अब चनेसरिया, अथवा सेतो मार्चको कुरा गरौं। सेतो मार्च (लेबेडा) विश्वभर परिचित झार हो। यो बगैँचामा, खेत-खलियानमा, टोलहरूमा र तरकारी बारीहरूमा सजिलै चिनिन्छ। चनेसरिया चुकन्दर, पालुङ्गो, र मूला परिवारसँग सम्बन्धित छ। यसलाई प्राचीन अमेरिका महादेशका विभिन्न आदिवासीहरूले डाइनोसोरको युगमा र हिउँ युगपछिको समयसम्म खान्थे। अझै यो जापान, अफ्रिका, युरोप र अमेरिकामा खान्छन्। सम्भवत: यो संसारकै सबैभन्दा बहुराष्ट्रिय झार हो। घरपालुवा जनावरको उत्कृष्ट आहार भएकोले यसको महत्त्व अलिकति घटेको छ र आजकल चनेसरिया लगायतका सलादहरू पस्किन अलि नराम्रो व्यवहार मानिन्छ।
चनेसरिया पालुङ्गोभन्दा धेरै फाइदाजनक छ, धेरै हिसाबले: यसमा बढी प्रोटिन, फलाम, भिटामिन B1, क्याल्सियम, फस्फोरस, अनि धेरै खनिज पदार्थ र आवश्यक अम्लहरूको मात्रा छ। एक बगैँचा बिरुवा भएकोले, चनेसरियाले अन्य तरकारीहरूको विकासमा बाधा पुर्याउँदैन। यसले पहिलो जाडो यामसम्म हरियो रहन्छ।
चनेसरिया कसरी तयार गर्ने?
यदि अन्य तरकारीहरूसँग चनेसरिया खाँदा कागतीको रसले सलाद सजाउनु भयो भने, यसभित्रको अक्सालिक एसिडले कुनै हानी गर्दैन। यसको पात र डाँठ दुवै खान सकिन्छ। यसलाई आंशिक तातो बनाउनु वा सलादमा ताजा रूपमा खान सकिन्छ।
अण्डा र चनेसरियाको भाँडो
- आधा पोका चनेसरिया
- सानो प्याज
- २ वटा अण्डा
- एक चम्चा नरिवल घिउ
- एक चम्चा सिरका
- २ चम्चा चिज (घोटिएको)
- नुन-मिर्च
यो परिकार जति सजिलो ओभनमा पकाउन हुन्छ, त्यति नै सजिलो तरिकाले ढक्कन भएको प्यानमा पनि तयार गर्न सकिन्छ। चनेसरिया धुनुहोस्, प्याज काटेर फ्राई गर्नुहोस्। त्यसमा थोरै सिरका, एक चम्चा पानी र चनेसरियाका पात थप्नुहोस्। २ मिनेटसम्म हल्का भुट्नुहोस्।
तयार भएको चनेसरिया भाँडोमा हाल्नुहोस्, त्यस्मा २ अण्डा फुट्नुहोस्, चिज छर्कनुहोस् र १५-२० मिनेटसम्म पकाउनुहोस्।
चनेसरिया पेस्टो
- एक पोका चनेसरिया
- झन्डै एक तिहाइ गिलास चिज (पुरानो चिज प्रयोग गर्दा राम्रो हुन्छ)
- एक तिहाइ गिलास ओखर (वा चिरौंजी, भए अनुसार)
- आधा गिलासभन्दा थोरै कम अलिभ तेल
- २-३ वटा लसुनको कलिला टुप्पा
- एक चम्चा कागतीको रस
- नून र मिर्च
सबै सामग्री कम्बाइनरमा हाल्नुहोस्, राम्ररी पिस्नुहोस् र त्यसलाई फ्रिजमा राख्न सकिने कन्टेनरमा राख्नुहोस्।
मलाई यो बैकल्पिक रूपमा अत्यधिक मनपर्यो कि चनेसरियालाई बन्दाको गोलभेँडाको अन्त्यतिर पकाएपछि समावेश गर्नुहोस्। म यो सॉस पकाउने कचौरामा मण्डल गर्न वा पिरोहरुका लागि सामग्रीमा मिसाउँछु।
