Waarschijnlijk ben ik met mijn aanbevelingen dit seizoen al te laat, maar als iemand zaadkieming wil stimuleren – komt dit materiaal precies van pas.
Zaden zullen veel sneller ontkiemen als je ze laat weken. Dit is vooral relevant voor planten die lang nodig hebben om te kiemen, zoals peterselie, wortelen en veel tuinbloemen. En als de zaden al een paar jaar liggen, vertraagt hun kiemkracht aanzienlijk. Er is een (enigszins pseudowetenschappelijke) kans dat zaaien bij afnemende maan ook vertraging veroorzaakt, dus weken, alleen weken!
Waarom zaden weken vóór het planten
Zaden hebben zich over honderden miljoenen jaren geëvolueerd om te overleven in extreme omstandigheden - onder de brandende zon, in bittere kou en zelfs in de maag van dieren en vogels. Maar als ze in onze gezellige warme potjes terechtkomen, zijn de zaden niet altijd meteen bereid om te ontkiemen (bijvoorbeeld lavendel, dat stratificatie nodig heeft).
Daarnaast heeft een plant een reeks interne “sensoren” voor de omgeving. Een van deze sensoren is vochtigheid. Door de zaden te weken, geven we ze het signaal dat de omstandigheden gunstig zijn voor ontkieming.
Nog een interessant detail, waarover ik onlangs heb gelezen (maar waar ik geen onderzoek naar heb gevonden – ik geloofde de auteur op zijn woord): zaden bevatten remstoffen (inhibitoren) die de ontwikkeling van de kiem in de schil remmen totdat de omstandigheden gunstig worden. Deze remstoffen spoelen na verloop van tijd weg, bijvoorbeeld na een dooiperiode, en wij kunnen de natuur helpen door de zaden te weken.
In principe is het niet verplicht om zaden te weken, maar het maakt het veel gemakkelijker om de vochtigheid van de grond te controleren als je weet dat het kiemproces al is gestart. Soms moet je 3-4 weken wachten op de eerste sprieten, en in die periode kan je grond al geïnfecteerd raken door schimmels, of het gebrek aan vocht kan de net ontkiemde zaailingen doden voordat ze zelfs de grond doorbreken.
Hoe zaden te weken
Naast heet water en zaden, hebben we niets anders nodig. Behalve in speciale gevallen, waarin water wordt aangezuurd om de maaginhoud van dieren na te bootsen, voor zeldzame plantensoorten. Voor tuinplanten is ontsmetting met kaliumpermanganaat nog steeds relevant, maar er zijn veel aanbevelingen om deze procedure pas na het weken uit te voeren (20-30 minuten in een oplossing met de kleur van kersen).
Vul een bakje met heet water (ongeveer 50 graden, sommige zaden verdragen zelfs kokend water, maar je moet niet boven 70 graden riskeren). Doe de zaden van één soort in het bakje en “marineer” ze niet langer dan 24 uur (voor de meeste kleine zaden is niet langer dan 12 uur optimaal).
Grote zaden met een bijzonder harde schil kunnen gescarificeerd worden. Scarificatie is het beschadigen van de zaadhuid op een manier die het embryo niet beschadigt. Je kunt de schil met een nagelvijl bewerken, voorzichtig laten barsten met een tang of een puntje afknabbelen met een tangetje. Zelf pas ik dit niet toe, omdat ik hier nog geen noodzaak voor heb gehad.
Scarificatie
Zeer kleine zaden, zoals tijm, worden ook geweekt en daarna:
Microscopische zaden van lobelia
- uit het water geschept met een lepeltje, of
- door een papieren filter gehaald, of
- samen met het water waarin ze geweekt zijn in een potje gegoten.
En dan worden ze samen met hun gehele geweekte gezelschap gezaaid. De kiemkracht is uitstekend – zoals je kunt zien aan de zaden van lobelia op de foto.
Of het zinvol is om zaden te weken in immunomodulatoren, is een discutabele kwestie. Ik verzamel momenteel materiaal over dit onderwerp, maar kom voornamelijk advertenties tegen.
