Wybór substratu do uprawy grzybów nie jest taki prosty. Substrat to materiał, w którym będą rosły grzyby. Substratem może być wiele materiałów: fusy z kawy, liście herbaty, słoma, pnie i kłody, karton – zawsze masz wybór.
Substrat jest zasiedlany przez grzybnię. Aby dowiedzieć się więcej na jej temat, przeczytaj artykuł Grzybnia do micelium . Skupmy się na najpopularniejszych i najbardziej odżywczych substratach do uprawy grzybów, omówmy ich wady i zalety, oraz zastanówmy się, który substrat będzie dla ciebie odpowiedni.
Substrat do grzybów z słomy
Substrat słomiany i boczniaki na nim.
Słoma pszenna, żytnia, owsiana to doskonała, odżywcza baza do wzrostu grzybów. Na dodatek jest tania i łatwo dostępna. O tym, jak uprawiać grzyby na słomie, przeczytasz w artykule Uprawa grzybów na słomie . Słoma jest szczególnie atrakcyjna ze względu na swoją uniwersalność – nadaje się do uprawy większości gatunków grzybów. Jej włókna odżywcze są łatwo rozkładane i przyswajane przez grzyby.
Wadą słomy jest konieczność jej sterylizacji (pasteryzacji). Słoma jest zazwyczaj zainfekowana przez inne, bardziej agresywne grzyby lub pleśń, które konkurują z naszym micelium o środowisko odżywcze. Więcej o dezynfekcji słomy przeczytasz w tym artykule .
Grzyby na kłodach
Grzyby uprawiane na kłodach są najsmaczniejsze, więc na tym temacie zatrzymam się bardzo szczegółowo. Proces przerastania grzybni przez drewno przebiega wolno, ale efektywnie. Do uprawy grzybów nadają się liściaste gatunki drzew, jednak należy unikać białej akacji i orzecha czarnego. Klon, topola, wierzba, brzoza, kasztan, jesion, drzewa owocowe – to wszystko dobry wybór. Im twardsze i cięższe drewno, tym dłużej będzie trwało przerastanie przez micelium i wzrost grzybów.
Drzewa, które zamierzasz użyć, powinny być zdrowe i nie nosić śladów innych grzybów. Mech i porosty mogą się na nich znajdować, ale trzeba je oczyścić. Idealny czas na ścinanie drzew to koniec lutego – połowa marca, gdy w drzewach zaczynają krążyć soki. Dobrze jest zdążyć z tym przed pojawieniem się liści. Jeśli zasiedlisz micelium w takiej młodej, żywej kłodzie, grzyby będą miały obfite źródło pokarmu.
Długość kłody może wynosić od 50 cm do 1,5 metra, a średnica około 10-15 cm. Można używać kłód o większej średnicy, ale proces kolonizacji zajmie więcej czasu. Z kolei cieńsze kłody mogą być kruche. Świeżo ściętych kłód nie można zasiedlać od razu – muszą odpocząć przez dwa tygodnie do sześciu miesięcy. Miejsce przechowywania kłód powinno być czyste i dobrze wentylowane, a kłody nie powinny stykać się z ziemią. Podczas przygotowywania artykułu raz spotkałam się z zaleceniem, aby kłody moczyć przez 24 godziny. Jednak to dotyczyło suchych kłód, a ja osobiście uważam, że suche, stare kłody nie są dobrym wyborem, zwłaszcza jeśli zaczynasz swoją przygodę z uprawą. Nie przechowuj kłód dłużej niż pół roku – mogą zostać zasiedlone przez inne, niejadalne grzyby. Kłody to najlepszy substrat do uprawy grzybów.
Najlepszy czas na inokulację grzybni to wiosna, kiedy przymrozki nie są już groźne. Jeśli kłody będą przechowywane na oszklonym balkonie, przymrozki cię nie dotyczą. Nie jest dobrym pomysłem zaczynanie uprawy w upały – ogólnie należy unikać ekstremalnych temperatur.
Czego będziesz potrzebować:
Kłody z drzew liściastych.
Wiertarka i wiertło 5\16 do drewna.
Stół warsztatowy lub inne miejsce do pracy (lub pomocnik).
Młotek, najlepiej gumowy.
Wosk naturalny (nie znalazłam zaleceń dotyczących użycia parafiny).
Pędzelek do nanoszenia wosku (mały malarski).
Kijanki grzybowe (kołki).
Jak przygotować kłodę do uprawy grzybów. Schemat wiercenia.
Na schemacie widać, jak należy wiercić otwory na kijanki grzybowe. Głębokość i rozmiar otworów zależą bezpośrednio od wielkości kołków grzybowych. Nie wierć zbyt głęboko – pozostawia to suchą przestrzeń powietrzną pod kijanką. Kiedy wszystkie otwory są gotowe, ostrożnie wbijaj grzybowe kołki. Staraj się nie uszkodzić kory.
Instrukcja fotograficzna dotycząca uprawy grzybów na kłodach.
Po roku grzyby Shiitake
Kiedy wszystkie kołki są wbite, rozpuść wosk w kąpieli wodnej i dokładnie posmaruj nim “miejsce grzybowe” oraz pień drewna. To zapewni izolację, zapobiegnie parowaniu wilgoci oraz ochroni przed owadami i mikroorganizmami. Wosk powinien być naprawdę gorący, inaczej szybko wyschnie i zacznie się łuszczyć, a jego cząsteczki nie będą w stanie wniknąć wystarczająco głęboko, aby osadzić się w włóknach drewna.
Następny etap jest najważniejszy - kolonizacja pnia przez grzybnię. To proces bardzo czasochłonny - od pół roku do półtora roku (statystycznie, chociaż może zdarzyć się szybciej). W tym okresie kluczowe znaczenie ma wilgotność. Jeśli planujesz tę grzybową przygodę w mieszkaniu (na loggii lub balkonie), to utrzymanie wilgotności dla pni będzie
Mały pień w domu
zarówno łatwiejsze, jak i trudniejsze. Kilka pni można ułożyć na podporze i umieścić w podstawce wypełnionej wodą. Promienie słoneczne są przeciwwskazane. Aby ochronić pnie przed bezpośrednim światłem, można przykryć je higroskopijną brezentową tkaniną. Polewaj pnie wodą co dwa tygodnie, jeśli temperatura powietrza wynosi około 22-25 stopni, lub częściej, jeśli jest gorąco i sucho - intuicja podpowie. Oczywiście, uprawa domowa na pniach to eksperyment dla prawdziwych śmiałków))).
Jeśli twoje pnie trafią na podwórko, to zapewnij im cień, umiarkowane ciepło i wysoką wilgotność. Pnie nie powinny mieć bezpośredniego kontaktu z ziemią. Idealnym miejscem byłby zacieniony, wilgotny zagajnik z naturalnym nawadnianiem, ale będzie się również nadawał kącik pod gankiem czy czysta szopa. Pnie można podlewać wężem ogrodowym.
Duże pnie owocują przez ponad 5 lat. Im mniejszy pień, tym szybciej zacznie owocować, ale jednocześnie szybciej się wyeksploatuje pod wpływem grzybów. Najbardziej obfite zbiory na pniach średniej wielkości pojawiają się w drugim roku od rozpoczęcia owocowania. Owocowanie ma miejsce na wiosnę lub jesień. Podczas zbiorów staraj się nie uszkodzić kory. Poniżej znajdziesz kilka szczegółowych filmów o przygotowywaniu pni i uprawie:
Metoda uprawy na pniach jest idealna na podwórko lub działkę, ale szczerze wierzę, że na balkonie również można trzymać dwa-trzy średnie pnie i zorganizować małe badania.
Uprawa grzybów na trocinach
Preferowane są trociny drzew liściastych - obowiązują te same wskazówki, co przy wyborze pni. Trociny nie powinny być zbyt drobne, ponieważ będą się zbijać, co uniemożliwi grzybni dostęp do powietrza. Trociny w czystej postaci są ubogie w składniki odżywcze, dlatego mieszane są z otrębami, aby dostarczyć grzybom więcej azotu. W czystych trocinach również coś wyrośnie, ale grzyby będą cienkie, z nierozwiniętymi kapeluszami.
Trociny trzeba poddać pasteryzacji. Wiele firm produkujących grzybnię wytwarza ją właśnie na bazie trocin.
Alternatywne substraty dla grzybów
Oprócz słomy, pni i trocin istnieją inne skuteczne substancje:
- Kompost
- Makulatura (jeśli używasz gazet, upewnij się, że tusz nie jest toksyczny - grzyby wszystko przetwarzają)
- Karton bez farby
- Zużyta kawa
- Zużyta herbata
- Kompost i odpady ogrodowe
- Łuski nasion, kolby kukurydzy, liście bananowca i inne organiczne pozostałości.
Najlepszy substrat dla grzybów
Substrat należy dostosować do gatunku grzyba. Jeśli kupiłeś grzybnię w postaci “grzybowych patyczków”, to najlepiej wybrać pnie. Grzybnia jest już zaznajomiona ze strukturą drewna i szybciej się w nim rozwinie niż np. w słomie. Wiele zależy od upodobań konkretnego gatunku grzyba: bardziej wymagające Shiitake, Maitake, Reishi czy Lwią Grzywę preferują drewniane substraty, wzbogacone trociny i pnie. Natomiast boczniaki będą rosły praktycznie wszędzie.
Ogólne zalecenia dotyczące kombinacji grzybni i substratu:
Grzybnia na trocinach - pnie, wióry, wzbogacone trociny, karton.
Grzybnia zbożowa - słoma, trociny, zużyta kawa, kompost, materia organiczna.
Grzybowe patyczki - pniaki, pnie, wióry.
Uprawa grzybów może być bardzo tanim przedsięwzięciem, jeśli masz dostęp do dużych ilości kartonu, a fusy po kawie możesz za darmo odebrać od baristów w najbliższej kawiarni - na pewno będą szczęśliwi, że mogą się ich pozbyć))).
