Nie można odpowiedzieć, jaki poplon jest najlepszy, po prostu wymieniając roślinę lub jej rodzinę botaniczną. Każde zielone nawożenie ma swoje cechy szczególne i realizuje różne zadania.
Jak wybrać poplon
Zielonym nawozem można nazwać wiele roślin. Dlatego ważne jest, aby określić, jakiej pomocy potrzebuje twoje uprawy i jakie możliwości oferuje dana roślina.
1. Określ główne potrzeby i zadania. Ogólne cele, które można osiągnąć za pomocą poplonów: wzbogacenie gleby w azot, tworzenie próchnicy, poprawa struktury gleby, zapobieganie erozji, kontrola chwastów, żywa lub ścięta ściółka. Możesz także chcieć zapewnić siedlisko dla pożytecznych drapieżników, poprawić drenaż gleby czy ochronić rośliny uprawne przed wiatrem.
Cele i efektywność różnych poplonów
Zadaj sobie takie pytania:
- Ile mogę wydać na zielone nawozy?
- Jak będę przeprowadzać wysiew?
- Kiedy planuję siać i jakie będą wtedy warunki pogodowe i wilgotność?
- Potrzebuję niskiej i rozrastającej się, czy wysokiej i smukłej okrywy?
- Jakie ekstremalne warunki muszą znieść poplony?
- Czy mają zimować?
- Jak zamierzam je zaorać lub usunąć?
- Jakiego wyrośnięcia oczekuję od wybranej rośliny?
- Czy będę miał czas, żeby się tym zająć?
- Czy mam niezbędne narzędzia?
Po określeniu celu, czasu i miejsca można wybrać odpowiednią roślinę. Na przykład w ogrodach na stokach i winnicach kluczowe jest zapobieganie erozji. Roślina pokrywowa nie powinna wysuszać gleby, powinna sprzyjać wiązaniu azotu oraz przyciągać pożyteczne organizmy, ale nie szkodniki czy gryzonie, powinna być łatwa w utrzymaniu. W tym przypadku odpowiedni będzie niski, wytrzymały wieloletni poplon z systemem korzeniowym, który korzystnie wpływa na glebę, dostarczający małą, ale stałą ilość azotu. Takie zadania spełniają odmiany koniczyny. Mieszanka koniczyn i roślin jednorocznych również sprawdzi się, podobnie jak wyka ozima (groch pastewny). Jaki poplon jest najlepszy dla twojego terenu można określić tylko biorąc pod uwagę różne czynniki. Charakterystyki najbardziej efektywnych zbóż i roślin krzyżowych można znaleźć w artykule Przegląd najlepszych poplonów krzyżowych i zbożowych .
Gorczyca między rzędami winnic na stokach
Kolejny przykład. Po zbiorze wczesnych plonów roślin kapustnych, w ich miejsce można posadzić sałatę, bazylię lub szpinak. Potrzebny poplon, który ściółkuje, szybko kiełkuje, a jednocześnie ogranicza wzrost chwastów? W takim przypadku dobrze sprawdzi się gorczyca lub facelia.
Gorczyca wyrasta równo, tworząc gęsty dywan.
2. Określ miejsce wysiewu i czas. Przy planowaniu poprawy gleby trudno może być zdecydować, gdzie i kiedy wysiać poplonowe rośliny. Przydatne może być stworzenie planu na papierze: narysuj swoje grządki, zaznaczając na nich datę sadzenia i przybliżoną datę zbioru plonów. Okres, gdy gleba jest “pod czarnym ugorem”, należy wykorzystać na wysianie poplonów. Warto zwrócić uwagę na tolerancję cienia przez zielone nawozy – wszystkie rodzaje koniczyny, życica jednoroczna, wyka, żyto w mniejszym lub większym stopniu znoszą zacienienie.
Na ścieżkach czy między rzędami warto siać twarde, niskie rośliny odporne na udeptywanie, takie jak koniczyna.
3. Podlewanie. Jeśli możesz zapewnić okresowe nawadnianie, żaden poplon nie sprawi problemów. Wilgoć jest najważniejsza w momencie wysiewu i kiełkowania. Najbardziej wymagające pod tym względem są rośliny o dużych nasionach i zboża. Na przykład żyto dobrze radzi sobie na podmokłych, gliniastych glebach w obniżeniach terenu. Wieloletnie poplony, takie jak łubin, same zaopatrują się w wodę dzięki bardzo głębokim korzeniom. Koniczyna jest mniej wymagająca pod względem wilgoci niż gorczyca.
4. Poplony ozime, wieloletnie czy o krótkim okresie wegetacji. Jak wybrać poplon, kierując się jego okresem rozwoju? W rzeczywistości w jednym sezonie możemy i powinniśmy wypróbować wszystkie trzy opcje w płodozmianie. Poplony ozime wysiewa się około 6 tygodni przed mrozami, zboża ozime można trochę później. Wysiew ozimych wykonuje się również po zbiorze późnych plonów, na jeszcze wilgotnej, spulchnionej glebie. Jeśli twój teren znajduje się w chłodnym klimacie i okres ciepły jest krótki, możesz wysiać na zimę koniczynę, życicę jednoroczną, żyto lub wykę – jeszcze przed zbiorem plonów (ważne, aby nasion nie wyjadały ptaki). Kolejną zaletą poplonów ozimych jest tłumienie chwastów wczesną wiosną.
Jeśli planujesz płodozmian, między zmianami roślin może być przerwa trwająca od 3 do 6 tygodni. Warto wtedy wysiać szybko rosnącą gorczycę, grykę, proso lub sorgo sudańskie. Dzięki temu uchronisz grządki przed chwastami i erozją, wzbogacisz glebę w azot oraz dostarczysz pokarmu mikroorganizmom glebowym.
Dziki łubin
Wieloletnie rośliny okrywowe, takie jak łubin, dostarczają więcej zielonej masy, nie wymagają szczególnej pielęgnacji i ogólnie mają wiele zalet w porównaniu z roślinami jednorocznymi. Wyjątkiem jest to, że grządka pozostanie pod “zielonym ugorem” przez co najmniej dwa lata, a najlepiej przez 3-5 lat. Ogromną rolę odgrywają korzenie wieloletnich roślin okrywowych w poprawie struktury gleby, pod warunkiem, że nie usuwa się ich przez kilka lat. Kluczowym warunkiem sukcesu jest niepozwalanie roślinom na wytwarzanie nasion, inaczej mogą się przekształcić w trudne do kontrolowania chwasty. Ranking roślin strączkowych stosowanych jako nawozy zielone szczegółowo omówiono w artykule Przegląd najlepszych roślin strączkowych na zielony nawóz .
5. Określ kwasowość gleby oraz inne jej właściwości, które wpływają na wybór zielonego nawozu. Ważnymi wskaźnikami są wilgotność, kwasowość oraz rodzaj gleby. Najpopularniejsze rośliny okrywowe dobrze rosną i działają w szerokim zakresie gleb i warunków, dlatego nie ma ścisłych zasad dotyczących ich wyboru.
Którą z licznych metod stosowania roślin okrywowych wybrać? Przeczytaj w następnym artykule .
