Próby uprawy roślin tropikalnych w strefach nietropikalnych nie dają mi spokoju… Czekam na obiecane świeże ziarna kakao z Filipin i przygotowuję się teoretycznie, zanim przejdę do praktyki – zamierzam spróbować wyhodować drzewo kakao w domu, w pojemniku.
Wszystko, co można znaleźć w Internecie na ten temat, zostało uważnie przeanalizowane i przedstawione poniżej. Jest szansa, że nie jestem jedyną, która od dawna marzy o posiadaniu drzewa kakao w strefie umiarkowanej.
Jak wygląda drzewo kakao?
W naturalnych warunkach drzewo kakaowe może osiągnąć wysokość do 6 metrów. Jego liście są wydłużone, delikatne i cienkie. Pień jest średniej grubości, umiarkowanie rozgałęziony. Owoce wydaje do 60 lat, a żyje nawet do 100 lat.
Plantacja kakao na Filipinach
Sadzonka czy nasiona?
Jeśli możesz zdobyć sadzonkę drzewa kakaowego – to świetnie. System korzeniowy roślin rozmnażanych metodą wegetatywną (przez sadzonki) zawsze pozostaje bardziej kompaktowy. Natomiast jeśli kakao rośnie naturalnie z nasion, jego korzeń przybiera formę palową i głęboko wnika w ziemię. Sadzonki wyhodowane z nasion nie będą mogły prawidłowo rozwijać się w pojemniku – prędzej czy później będą wymagały przesadzenia do szklarni.
Zdjęcie Jochen Weber, kiełek z ziarna kakao
Nasiona nadają się do sadzenia tylko przez kilka dni od momentu ich wydobycia z miąższu strąka. Głównym problemem w uprawie kakao z nasion jest zdobycie jak najświeższych, jeszcze wilgotnych i zdolnych do życia ziaren. W tej kwestii trzeba zaufać sprzedawcy, ponieważ strąk kakao będzie podróżował co najmniej ze Sri Lanki.
Sadzonka przygotowana do przesadzenia do szklarni, Kanada.
Kolejną zaletą sadzonki są pąki na gałązce. Zgodnie z zasadami, do rozmnażania przez sadzonki używa się gałązek z jednym lub dwoma pąkami, co zwiększa szansę na zebranie własnych ziaren kakao.
Jaki jest koszt?
Na eBay można kupić świeży strąk za 7-10 dolarów, zawierający co najmniej 20 ziaren kakao, z darmową dostawą. Drzewko z sadzonki o wysokości 40-50 cm kosztuje mniej niż 50 dolarów, a wyhodowane z nasion – 15-25 dolarów.
Warunki uprawy kakao
Zanim zaangażujesz się w tę przygodę, zastanówmy się nad wymaganymi warunkami hodowli drzewa kakao. Biorąc pod uwagę tropikalne pochodzenie tej rośliny, nie jest to najłatwiejsza uprawa w strefie umiarkowanej. Niemniej jednak, nauczyliśmy się uprawiać pomidory…
Naturalne środowisko dla kakao to tereny w odległości do 10 stopni na północ lub południe od równika oraz wilgotny klimat tropikalny. Jednak warunki szklarniowe z rozproszonym światłem, oranżeria czy ciepły taras mogą być dla niego odpowiednie. Wilgotność nie niższa niż 60%, temperatura od 18 do 32 stopni Celsjusza i regularne nawożenie – to przepis na sukces.
Strąki lub owoce drzewa kakaowego
Istnieją młode odmiany bardziej odporne na umiarkowany klimat, ale ich znalezienie w sprzedaży może być trudniejsze.
Oświetlenie. Kakao rośnie w tropikalnym podszycie, gdzie jest przyzwyczajone do rozproszonego światła i ochrony przed wiatrem. Południowe słońce na otwartej przestrzeni może spalić duże i delikatne liście drzewa kakao, które jest przyzwyczajone do wychwytywania każdego fotonu, który przechodzi przez koronę tropikalnych lasów. Lampa fitodoświetlająca w okresie zimowym powinna pomóc roślinie prawidłowo się rozwijać.
Wilgotność. Optymalna wilgotność powietrza to 70%, co łatwo osiągnąć w szklarni lub gęsto zapełnionej oranżerii. Natomiast na zimowym tarasie może być potrzebny nawilżacz powietrza. Istnieje praktyka tworzenia zimą prowizorycznej szklarni z folii z nawilżaczem powietrza w środku. Dla małego drzewka można wymyślić kilka odpowiednich sposobów na utrzymanie wilgotności w okresie przejściowym.
Nawożenie. Kakao to jedno z niewielu drzew, które stale potrzebuje intensywnego nawozu bogatego w fosfor i materię organiczną. W szczególności jest bardzo wymagające w okresie wegetacyjnym.
Gleba. Niezbędna jest lekka, szybko odwadniająca się gleba. Uniknięcie zastoju wody to klucz do zdrowego rozwoju rośliny. Omówię dalej każdy z tych punktów bardziej szczegółowo.
Co będzie potrzebne do wyhodowania drzewa kakao w domu:
- Nasiona, sadzonki lub gałązki
- Gleba
- Kompost
- Organiczny nawóz
- Folia, polietylen, worki
- Woda
- Nawilżacz powietrza
- Doświetlanie lampą fitodoświetlającą
Jak wyhodować kakao z nasion
Ze świeżymi ziarnami nigdy nie ma problemu z kiełkowaniem. Często nasiona zaczynają kiełkować już w oleistej masie miąższu owocu, a otwierając strąk, możesz znaleźć kiełki kakao. Warto wspomnieć, że znam kobietę, która zebrała pierwszy plon ziaren kakaowych w szklarni w Vermont, a jej nasiona przybyły do niej z New Hampshire. Obie te strefy klimatyczne to USDA 4, podczas gdy idealna dla kakao to 11-13.
Najlepsze szklarnie do badań i selekcji drzew kakaowca znajdują się na przedmieściach Londynu. Głównym zadaniem brytyjskich laboratoriów-szklarni jest kwarantanna młodych pędów i badanie nowych odmian.
Szklarnie-laboratoria do uprawy i badań nad kakaowcem w Anglii.
Masz świeży, nieuszkodzony strąk w kolorze żółtym, pomarańczowym lub brązowym. Ostrożnie go otwórz – pod skórką znajduje się śliska, oleista miazga. Jak tylko otworzysz owoc, od razu przystąp do siewu – nasion nie można podsuszać.
Zaleca się delikatne skaryfikowanie nasion, aby szybciej wykiełkowały. Można jednak pominąć jakiekolwiek zabiegi i posadzić je bezpośrednio w słodkiej osłonce, pod warunkiem zapewnienia wilgotnego i ciepłego środowiska w szklarni-inkubatorze ze stabilną temperaturą (wystarczy “ustawić pod lampą”). Trzeba uważnie kontrolować pojawienie się pleśni, choć pod lampą zazwyczaj nie rozwija się tak chętnie.
Masz dwa sposoby sadzenia: bezpośrednio do gleby lub kiełkowanie w woreczku strunowym (kontenerze) na wilgotnej wacie. Druga metoda przynosi szybsze i bardziej widoczne efekty. Umieść nasiona w szczelnie zamykanym woreczku lub pojemniku, nawilgoconą gazę złożoną w kilka warstw lub inny materiał, który później można łatwo usunąć, bez dostępu światła do nasion. Zapewnij nasionom stabilną temperaturę między 24-28 stopni. Raz dziennie woreczek można przewietrzyć i sprawdzić, czy pojawił się kiełek. Gdy tylko nasiono zacznie kiełkować, można je przesadzić do doniczki i ustawić w szklarni z oświetleniem. Na tym etapie światło odgrywa rolę grzałki, a jeśli masz elektryczną matę grzewczą, to jest to idealne rozwiązanie.
Dobrze dojrzałe owoce można namaczać po prostu w ciepłej wodzie przez noc, wcześniej oczyszczając je ze skóry.
Sadzenie kakaowców bezpośrednio do ziemi nie odbiega od schematów klasycznych. Umiarkowanie wilgotna, nawieziona kompostem i materią organiczną gleba nie powinna być zbyt zbita; wystarczy pogłębić nasiono na nie więcej niż 1 cm. Odczyn gleby powinien wynosić około 4,5–6,5 pH. Mulczuj glebę. Bardzo ważne, aby ziemia i doniczka nie zatrzymywały nadmiaru wody – należy znaleźć “złoty środek”. Warto dodać włókno kokosowe do gleby, ponieważ spulchnia ją i pomaga utrzymać wilgoć. Perlit i wermikulit (do 10% objętości ziemi) również pomogą utrzymać powietrze i wilgoć w doniczce.
Niektóre istotne zasady sadzenia, których nie wolno pominąć, opisałam tutaj .
Uprawa kakaowca z sadzonki nie różni się od sadzonkowania większości krzewów i drzew. Można użyć zarówno metody wodnej, jak i ukorzeniania w glebie. Mało prawdopodobne, by udało mi się zdobyć sadzonkę drzewa kakaowego, ale jeśli tak, spróbuję ukorzenić ją z dodatkiem miodu.
Rozsadę należy chronić przed bezpośrednim światłem słonecznym. Przez pierwsze 6–12 miesięcy młode rośliny mogą rosnąć w cieniu, później warto zapewnić im rozproszone światło.
Pielęgnacja drzewa kakaowego
Siewki kakaowca rosną bardzo szybko, jeśli odpowiadają im warunki. W jasnym, ciepłym pomieszczeniu roślina czuje się doskonale, trzeba jedynie pamiętać o dodatkowym nawilżaniu powietrza.
W miarę wzrostu drzewko kakaowe będzie wymagało przesadzania. Gliniany lub drewniany pojemnik będzie lepszym wyborem niż plastikowa doniczka. Dorosłe drzewo nawoź emulsjami rybnymi i kompostem (potrzebuje dużej ilości fosforu); kakaowiec wymaga stałego zasilania: od momentu pojawienia się pierwszej pary prawdziwych liści co 14–21 dni, zwiększając dawki wraz z jego wzrostem. Gdy drzewko osiągnie wiek 12–18 miesięcy, będzie potrzebować około kilograma kompostu miesięcznie (w przypadku przesadzania do ziemi – do dwóch kilogramów). Od listopada do lutego należy ograniczyć ilość nawożenia.
Przesadzanie do gruntu możliwe jest jedynie w oszklonej szklarni, w której temperatura nie spada poniżej 18 stopni w nocy. Przez 10–12 godzin dziennie temperatura powinna utrzymywać się w przedziale 22–24 stopni. Jeśli takie warunki są możliwe do stworzenia, poniżej podano wskazówki dotyczące przesadzania do gruntu.
Przesadzać można drzewo, które osiągnęło wysokość 60–70 cm. Dół pod ukorzenienie powinien być trzy razy większy od bryły korzeniowej; część spulchnionej ziemi należy zwrócić do dołu, a roślinę ustawić na tym samym poziomie, na jakim rosła w doniczce. Zasypać dołek i dobrze podlać, a następnie zastosować mulcz. Pozostaw mały obszar wokół pnia bez mulczu. Podlewanie powinno być obfite.
Kakaowca należy przycinać. W pierwszym roku na pniu pojawi się kilka pędów – należy je usunąć, pozostawiając najsilniejsze.
Kwitnienie i owocowanie drzewa kakaowego
Pierwsze kwitnienie kakaowca powinno nastąpić w 3–4 roku życia lub gdy drzewo osiągnie wysokość 1,5 metra (w naturalnych warunkach może dorastać do 6 metrów). Pierwsze kwitnienie nie zawsze prowadzi do owocowania, nawet w idealnych warunkach. Kakaowiec nie wymaga drugiej rośliny do zapylenia, choć w niektórych źródłach można znaleźć informacje inaczej. Zapylenie trzeba wykonać ręcznie, w godzinach porannych, ponieważ kakaowce kwitną zimą. Większość kwiatów opadnie, co jest całkowicie normalne. Chroń drzewko przed mączniakiem i mszycami.
Formowanie i wzrost owocu zajmuje co najmniej pół roku, zazwyczaj około 8 miesięcy. Zbiór plonów w północnych strefach odbywa się w lutym-marcu. Zdrowe, dobrze rozwinięte młode drzewo wyda 4-5 strąków w warunkach szklarniowych. Myślę, że uprawa kakao to prawdziwe wyzwanie dla każdego pasjonata roślin. Spróbujmy!
